Về mảnh đất Hà Nam mảnh đất yên bình nơi có con sông Châu Hiền quang co uốn khúc, chảy hiền hòa thơ mộng sau mỗi một dịp xa vắng lại khiến cho những người con xa xứ lại có một cảm giác xốn xang, thổn thức, bồi hồi khó tả với nhiều cung bậc cảm xúc thăng trầm. Những bãi bồi ven sông, những ao cá nhỏ nằm rải rác khắp làng quê làm cho nơi đây mang đậm nét hoang sơ, dân dã của miền quê yên bình và tĩnh lặng.

Khi nhắc đến Hà Nam chắc hẳn có một địa danh mà nhiều người luôn nhớ tới đầu tiên đó là làng Vũ Đại – quê hương nhà văn Nam Cao, nơi ra đời của những hình tượng nhân vật văn học Chí Phèo, Thị Nở đặc trưng cho xã hội phong kiến, những số phận bất hạnh và nghèo khổ xưa hay nhân vật Bá Kiến – kẻ cường quyền áp bức, bóc lột dân nghèo. Làng Vũ Đại còn được biết đến là nới sản sinh và ra đời của món cá kho Bá Kiến, một món ăn dân dã đó là niêu cá trắm đen kho tộ. Để có được một nồi cá kho thơm ngon, đậm đà khiến các thực khách say lòng và nhớ mãi đến hương vị, cảm giác tuyệt vời khi thưởng thức thì niêu  cá kho Bá Kiến này đã phải trải qua rất nhiều công đoạn, quá trình chuẩn bị và công đoạn tỉ mỉ từ niêu đất đến những nguyên liệu như cá trắm đen, riềng, gừng…

Cá kho Bá Kiến

Cá kho Bá Kiến

Niêu cá kho làng Vũ Đại đã cùng người dân làng Đại Hoàng trải qua bao thăng trầm của cuộc sống. Khi còn là một ngôi làng xơ xác, tiêu điều, người dân trong làng còn thiếu ăn thiếu mặc món cá kho làng Vũ Đại này chính là món ăn thường ngày giúp những số phận bất hạnh này duy trì sự sống từng ngày khi  những người dân nơi đây phải sống trong một xã hội mục nát, đầy rẫy những bất công. Sự khổ cực của người dân nơi càng bị đẩy lên cao trào hơn khi họ chịu sự cai quản của Bá Kiến –  một tên địa chủ nổi tiếng là cường hào, áp bức và bóc lột. Từ đây, người dân làng Vũ Đại lại phải chịu thêm một tầng xiềng xích, sự đày ải nghiệt ngã, đặc biệt là khi họ bị bắt về ngày đêm kho cá cho hắn.
Một lần đi qua nghe người dân trong làng kháo nhau về món  cá kho, Bá Kiến tướng rằng đó là của ngon  vật lạ  mà dân làng giấu không đem dân g cho hắn. Hắn bèn nghĩ kế  bắt những người dân trong làng về kho   cá cho nhà hắn. Lần đầu tiên, Bá kiến nếm thử món cá kho hắn nhăn nhúm mặt mày vì cá kho quá mặn – hắn không biết rằng đối với người dân nghèo món cá kho này phải được kho mặn để ăn dè xẻn từng bữa. Bá kiến quát tháo, la rầy rồi đem những người kho cá ra chừng phạt và ép họ khai ra công thức kho cá mà họ đang giấu diếm. Sau nhiều lần thất bại và bị Bá Kiến chừng phạt những người dân nghèo dần dần cũng tạo ra cho hắn món cá kho ưng ý, khiến hắn rất khoái trí và mời bạn bè khắp nơi đến nhà hắn để thưởng thức món cá kho- món ăn mà hắn coi là sơn hào hải vị, món ăn ngon nhất từ trước đến giờ hắn được thưởng thức, không những thế Bá Kiến coi món cá kho này như sơn hào hải vị, của ngon vật lạ và đem làm quà biếu cho tất cả các quan trên. Thực ra, món cá kho mà người dân ở đây kho cho Bá Kiến khác hẳn món cá kho mặn đắng thường ngày họ hay ăn, nó có hương vị đặc biệt thơm ngon và quy trình chế biến kỳ công hơn món cá kho của họ rất nhiều và món cá này được người dân làng gọi là cá kho Bá Kiến – món cá kho mà chỉ những người giàu có như Bá Kiến mới được thưởng thức.
Bạn quan tâm: Đặc sản cá Vũ Đại
Cá kho Bá Kiến

Cá kho Bá Kiến

Niêu cá kho Bá Kiến đã cùng người dân làng Vũ Đại trải qua bao thay đổi, biến động của hoàn cảnh xã hội qua từng thời kỳ và  người dân Làng Vũ Đại qua các thế hệ đã kế thừa món cá kho cổ truyền này , “thổi hồn” vào những niêu cá và  giờ đây món cá kho này  đã trở thành đặc sản, món ăn ưa thích của nhiều thực khách. Nếu xưa kia cá kho Bá Kiến mang lại cho người dân nơi đây bao khổ đau thì ngày nay     niêu cá ấy lại mang đến cho những con người nơi đây một cuộc sống sung túc, hạnh phúc hơn nhờ   nghề kho cá  Bá Kiến xuất ngoại với    cách kho cá đặc biệt
Cá kho giờ đây đã trở thành một món ăn không thể thiếu trong những ngày Tết hay những mâm cơm cúng tổ tiên của người dân làng Vũ Đại. Nếu như trước đây, cá là món ăn thường ngày của người dân nghèo thì nay nó lại trở thành món ăn hạng sang, được nhiều người đặt mua và trở thành món quà đầy ý nghĩa đối với những người Việt trên đất khách.